Cheyenne Toney
door Aline de Jong | fotografie: Raffaella Gargiulo
"Ik wist niet eens dat dit mogelijk was"
Cheyenne Toney (30), geboren en getogen in de Bijlmermeer, werd in 2013 bekend door haar nummer 1-hit Formidable in The Voice of Holland. In 2024 presenteerde ze haar eigen theatervoorstelling Dan maar alleen.
"Voor elke euro die in mij werd geïnvesteerd om te doen waar ik van houd, ben ik ontzettend dankbaar. Ik heb geen formele theateropleiding maar wel heel veel ervaring. Als tiener speelde ik in producties bij de Jeugdtheaterschool Zuidoost in het Bijlmer Parktheater, waar ik in zekere zin ben opgegroeid. Op mijn achttiende begon ik musicalles te geven aan kinderen en jongeren in Amsterdam-Oost, wat ik geweldig vond. Die getalenteerde kinderen inspireerden mij ook. Als kind was ik altijd bezig met zingen, dansen en acteren. Mijn moeder had een musicalgroep waarin mijn broer en ik meespeelden, samen met anderen - zoals mensen van Lucia Marthas. We traden op en maakten theater."
"Op mijn dertiende begon ik solo te zingen. Ik werd actief als singer-songwriter en deed ik mee aan The Voice, De Beste Singer-Songwriter en Dancing. Alle tv-ervaring was super leerzaam. Ik ontmoette geweldige mensen en kon mijn eigen nummers laten horen. Mijn eigen verhalen vertellen. Mensen raken. Echt een geweldig gevoel. Vier jaar geleden besloot ik me verder te ontwikkelen als maker. In 2020 kreeg ik een rol in een musical, gevolgd door kleinschalige musicals en projecten bij MusicalMakers in Amsterdam-West, waar makers – met of zonder ervaring – terecht konden. Theater is altijd een belangrijk onderdeel van mijn leven geweest. Dat zie je ook terug in de muziek die ik maak en in hoe ik ben als performer. Ik schrijf mijn liedjes vaak vanuit spoken word, waarin mijn verhalen en muzikaliteit samenkomen."
"Ik werk graag samen met anderen omdat je dan een heel andere flow krijgt. Tegenwoordig werk ik veel met een producer. Mijn creaties beginnen bij spoken word en groeien van daaruit naar muziek en theater. Ik wil mensen raken. Met muziek en taal een verhaal vertellen, pijn omzetten in kracht, het kwetsbare delen en erkennen dat het er mag zijn - dát is waar ik voor sta."
Pitch
"Ik heb mezelf als maker niet aangemeld bij het Bijlmer Parktheater en wist niet eens dat zulke dingen mogelijk waren. Ik had ervaring met lesgeven in het theater maar niet met alle regelingen, opties en ontwikkelingstrajecten. Jolanda Spoel, zij is directeur van het Bijlmer Parktheater, had mij gescout bij een optreden. ‘Lijkt het je leuk om hier een voorstelling te maken, vroeg ze.’ Ik ging op gesprek om mijn ideeën te delen en een uitgangspunt te bepalen. Het feit dat ik die kans kreeg, heeft me ontzettend veel geleerd. Ik wist niet dat er zoveel mogelijk is. Nu voel ik dat ik op veel plekken mijn verhaal en ideeën kwijt kan. Voor mijn eerste project bij het Bijlmer Parktheater hoefde ik niet te pitchen – er was een potje voor beschikbaar. We bespraken een reeks van dingen. Wat is het verhaal, hoe wilde ik het maken, wat was nodig. Heel compact. Je krijgt budget, mag muzikanten uitnodigen, en na drie weken repeteren speel je twee dagen. Toen ik het basismateriaal wilde door ontwikkelen volgde de pitch bij de Participatie Federatie (dPF) – dat contact verliep via Jolanda. Tijdens de pitch deed ik spoken word en zong ik een lied. Zo kreeg ik ruimte om de voorstelling Dan maar alleen verder te ontwikkelen en ook klaar te stomen voor de tournee."
Maken
"Dan maar alleen is muziektheater, storytelling met hints van musical en beweging. Bij het maken had ik in het Bijlmer Parktheater een geweldig team om me heen. Als ik hulp nodig had, moest ik dat zelf aangeven, wat vrijheid maar ook verantwoordelijkheid gaf. Ik mocht zelf mensen kiezen - maar coach José Montoya kreeg ik toegewezen. Dat bleek geweldig te werken. Met José had ik een gesprek van één uur. Hij vroeg me een stukje van mijn voorstelling te laten zien, maar ik was zenuwachtig. Hij zei: ‘Doe gewoon je ding.’ Toen ik klaar was, schreef hij op een whiteboard: ik zie kracht, ik zie power, ik zie muziek. ‘Maar wie ben jij als al deze dingen er niet zijn?’ Die vraag raakte me. Bij zingen voel ik me veilig en zelfverzekerd: I got this. Maar zodra ik moet praten of spoken word doe, voel ik me kwetsbaar. Dat ene uur gaf mijn voorstelling een diepere laag. Ik groeide als maker. Ik vergeet dat mijn hele leven niet meer."
"Soms heb je iemand nodig met veel ervaring die je niet kent, omdat die persoon een heel nieuwe blik opent. Ik vond het tijdens het maken soms lastig om mijn verhaal helder te krijgen, iets waar ik met Jolanda ook tegenaan liep. De vraag was: ben ik een maker of meer uitvoerend? Met spoken word vind ik het fijn om iets te maken en dat later te finetunen met iemand die meer ervaren is. Theaterteksten schrijven is nieuw voor mij, en om dat dan juist samen met anderen te doen, dat vind ik prettig. Ik moet nog mijn eigen stijl ontdekken en leren wat ik verwacht van de mensen met wie ik werk."
Bij mijn première en try-out had ik een nagesprek met het publiek - samen met een muzikant en Jolanda. We vertelden over het proces en wat het voor ons had betekend. Mensen waren onder de indruk hoe de disciplines in de voorstelling verweven waren. Ze konden lachen, ze konden huilen. Ik kreeg veel complimenten over de opbouw en de vloeiende overgangen. Geen losse scènes. Het voelde voor het publiek als één geheel met een duidelijke richting. Dat kwam ook dankzij mijn geweldige regisseuse, Anouk Beugels! Tijdens de productie denk je aan zoveel dingen, dat het soms overweldigend is. Vooral als het je eerste keer is. Als ik nu terugkijk, zie ik waar ik nog kan groeien: decor en kleding. Daar zou ik meer van willen leren. Ook had ik meer tijd voor onderzoek willen hebben, bijvoorbeeld door bestaande voorstellingen te bekijken voor inspiratie – dan had ik vast ook mijn voorstellingsthema eerder helder gekregen. Dat had dan weer mijn keuzes voor PR, muzikanten, kostuums en decor makkelijker gemaakt."
Publiek
"Mijn voorstelling ging over opgroeien als meisje in de wijk Amsterdam Zuidoost, en dat resoneerde niet alleen daar, maar ook in een andere groet stad, Rotterdam, waar mensen mijn verhaal ook herkenden. Ik wil mijn verhaal graag door heel Nederland spelen en delen. Het publiek dat kwam kijken was divers: wijkbewoners, verschillende culturen, vrouwen van 40 - 60 in Den Haag, jongere mbo-leerlingen in Groningen. En veel familie. Dat laatste vond ik mooi, maar ik had graag meer nieuw publiek bereikt. Daar wil ik in de toekomst graag meer werk van maken. Soms zeggen jongere mensen: ‘Dit wil ik ook doen.’ Dat geeft me het gevoel dat ik iets beteken voor de wereld. Het is een bijzonder gevoel om in een grote zaal te spelen, en het mooiste is wanneer die gevuld is met mensen die echt geraakt worden. Natuurlijk is het fijner als elke rij bezet is, vooral voor mijn muzikanten, maar ongeacht de opkomst geef ik altijd alles – alsof ik in een uitverkochte Ziggo Dome sta. Voor mij draait succes niet om de grootte van de zaal, maar om de verbinding met het publiek."
Marketing
"Tijdens het maakproces had ik geen direct contact met het publiek. De PR-collega’s van het theater vroegen me waar mijn voorstelling over ging. Ik dacht eerst dat het thema eenzaamheid was, maar na de première - door de waardevolle feedback - besefte ik dat het vooral draait om mijn diepe band met muziek en hoe die me heeft gesteund. Dat inzicht groeit pas echt wanneer je het speelt. Ik ben wel van de social media en nog niet eens volop maar ik probeer er wel goed mee bezig te zijn. Maar het is als maker moeilijk om daar ook nog mee bezig te zijn. Dus zou het tof zijn als het theater waar je maakt met jou als maker daarvoor een plan maakt. Dat het hand in hand gaat. Bijvoorbeeld: oké we gaan vier keer met je zitten, vier maanden heb je iets wat je kunt posten, foto’s interview, gewoon iets, een houvast."
"In de aanloop naar de première van Dan maar alleen maakten we een mooie teaser. Een trailer rond of net na de première was extra mooi geweest, maar we kwamen er niet aan toe - dat had het muzikale aspect van de voorstelling beter kunnen overbrengen. Mijn tip aan andere makers is: maak content die jou als maker letterlijk volgt in je reis. Dat werkt goed. Dat inspireert. Je geeft daarmee een inkijkje in de intensiteit achter de schermen. Een ticket betekent al dat je als bezoeker liefde geeft aan de maker, je komt kijken naar iemands bloed, zweet en tranen, iemands levensverhaal. De samenwerking op social media en PR tussen makers en dPF theaters, zowel met het producerend wijktheater als dPF onderling, kan zeker nóg sterker worden dan ie al is. Hoe meer zichtbaarheid, hoe groter de impact. Denk aan TikTok-video’s of op maat gemaakte flyers, zoals bij het Jonge Harten Festival in Groningen. Het vraagt extra inzet, maar levert ook veel op. Ik vind het belangrijk en fijn dat de theaters hierin het voortouw nemen."
Groei
"Ik ben nog heel nieuw in de theaterwereld. Bij muziek weet ik hoe dingen werken, maar in het theater gaat het anders, met productiehuizen die allemaal hun eigen manier van ondersteunen hebben. Ik wil leren hoe ik mezelf en mijn werk beter kan positioneren en wat mij uniek maakt. Ik heb geleerd dat je gesprekken moet voeren om te ontdekken wat er allemaal mogelijk is. Ik heb geleerd dat ‘koffie drinken’ met mensen ontzettend waardevol is. Een mail sturen, bellen, gewoon contact maken - dat helpt om mensen te leren kennen en verder te komen. Ik weet nog niet precies hoe ik verder het theaterlandschap in kom, maar binnenkort heb ik een gesprek met de artistiek directeur van Likeminds. Mijn aanpak is simpel: vragen stellen en kijken of er een match is. Als het bij Likeminds niets wordt, kunnen ze me misschien doorverwijzen naar anderen. Ik probeer bij elke gelegenheid tenminste drie mensen te spreken, want die contacten kunnen over een jaar, of zelfs langer, werk opleveren."
"Wat ik nieuwe makers zou aanraden, is om te praten, te mailen, te bellen en vooral je gezicht te laten zien. Ga naar voorstellingen, spreek artiesten na afloop aan in de foyer - bouw aan je zichtbaarheid. Mensen moeten je onthouden, dat is belangrijk. Ik wil meer mensen in andere disciplines leren kennen. Ik heb al contact gehad met andere makers en wil de werelden van theater en concerten met elkaar verbinden. Het is zonde dat die werelden zo gescheiden zijn. Artiesten kunnen veel winnen door regisseurs of dramaturgen erbij te betrekken. Ik heb concerten gezien waarvan ik dacht: met een regisseur had dit nóg sterker kunnen zijn."
Advies
"Betere zichtbaarheid van dPF voor nieuwe makers, zoals ‘Heb jij een droom? Meld je aan!’ – dat kan ze de weg wijzen naar de wijktheaters en de mogelijkheden om te maken. Voor nieuwe makers die via wijktheaters kansen krijgen, zou het waardevol zijn als er een traject bestaat waarin ze de basis van theater maken leren. Hoe werkt een maakproces? Hoe kies je een thema? Welk publiek past bij jouw verhaal? Waar kun je subsidies aanvragen? Hoe bouw je een netwerk op? Dit zijn zaken waar veel nieuwe makers te weinig van weten. En een overzicht van en voor andere makers binnen het Participatie Federatie netwerk zou geweldig zijn, en inspireren, bijvoorbeeld een agenda met hun voorstellingen."
"Daarnaast zou het geweldig zijn als de Participatie Federatie nieuwe makers actief met elkaar verbindt. Makers met dezelfde thema’s of stijlen samenbrengt en hen samen iets laten maken. Of verschillende disciplines samenbrengen. Wat te denken van een mini-festival voor nieuwe makers? Zou ook heel tof zijn! Zo'n evenement trekt niet alleen een breder publiek, maar stimuleert nieuwe makers ook om buiten hun eigen stijl en comfortzone te denken. De PF kan hierin een rol spelen en het collectief werken onder (nieuwe) makers bevorderen. Een festival zoals ik dat bij Frascati in Amsterdam heb gezien, met meerdere voorstellingen op één dag, trekt veel publiek en biedt een diversiteit aan voorstellingen."
***
Cheyenne’s advies voor nieuwe makers
Ga actief netwerken en werk aan je zichtbaarheid.
Cheyenne’s tips voor dPF (en alle theaters)
Ontwerp hand in hand met de maker een social media stappenplan als houvast.
Organiseer als dPF workshops waarin nieuwe makers de basis leren over theatermaken, subsidies en marketing. Maak als dPF nieuwe makers voor elkaar en voor de sector online zichtbaar, bijvoorbeeld met een voorstellingsagenda.
Breng als dPF nieuwe makers samen en laat hen gezamenlijk werken aan producties.
dPF zou het voortouw kunnen nemen in het verbinden van nieuwe makers met het opzetten van een nieuwemakersfestival. Dit kan een ontmoetingsplek zijn waar verschillende stijlen, thema’s en ideeën samenkomen, waar makers samenwerken en elkaar inspireren.